Zaharoff - Esrarengiz Avrupalı / Richard Lewinsohn

Zaharoff - Esrarengiz Avrupalı (Zaharoff - L'Européen Mystérieux), 1900'lerin başlarında uluslararası silah ticaretinin en etkili ve gizemli figürlerinden biri olan Sir Basil Zaharoff'un hayatını ve faaliyetlerini derinlemesine inceleyen bir kitap. Her sayfasında değişik ve hadi canım diyebileceğiniz bilgiler ediniyorsunuz. Okuması kısa süren ama dağarcığı genişleten metinlerden biri olarak düşünebilirsiniz.

Zaharoff - Esrarengiz Avrupalı

Richard Lewinsohn, Zaharoff'un Osmanlı İmparatorluğu'nda Muğla'da doğan bir Rum olarak başladığı hayat yolculuğundan, Avrupa'nın en güçlü silah tüccarlarından biri olmasına kadar uzanan hikâyesini anlatıyor. Zaharoff'un gerçek adı Vasil Zakharias olup, özellikle I. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında Batı Avrupa'nın emperyalist merkezlerindeki "karanlık çevreler" ile olan ilişkileri ve modern silah tüccarlığı mesleğinin doğuş evresi kitapta detaylandırılmış şekilde veriliyor.

Kitabu elime alıp merak edene kadar bilmiyordum ama Zaharoff, birçok ülkenin silahlanma politikalarını etkileyerek, savaşların seyrini değiştiren bir figür olarak biliniyormuş. Özellikle Yunanistan'ın I. Dünya Savaşı'na katılması ve İzmir'in işgali gibi olaylarda oynadığı roller, onun ne denli etkili bir şahsiyet olduğunu gösteriyor.

İlk olarak 1929 yılında Fransızca yayımlanan çalışma, zamanla farklı dillere de çevrilmiş. Türkiye'de İletişim Yayınları tarafından 1991 yılında yayımlanan kitap, Zaharoff'un Anadolu'da ve diğer bölgelerde neden olduğu trajedileri anlatarak, onun uluslararası silah ticaretindeki rolünü gözler önüne seriyor.

Kitabın, Zaharoff'un hayatını ve etkisini detaylı bir şekilde ele aldığını söyleyebilirim. Ancak, bazı eleştirmenler eserin tarafsızlığını sorgulayarak, yazarın Zaharoff'a karşı olumsuz bir tutum sergilediğini öne sürmüşler. Zaharoff hakkında ilk elden bilgimiz olmadığı için bu fikri de göz ardı etmemenin doğru olacağına inanıyorum. Yapıt, döneminin silah ticareti ve savaş ekonomisi üzerine oldukça etkileyici bir kaynak olarak okunabilir. Okumasını bilene özel ve önemli bir hazine yani.

Yarı akademik bir dille ama genel okuru zorlamayan bir metin olduğunu belirtmeden geçmeyeyim. Çoğu biyografi çalışmasından daha farklı bir dili olmamakla birlikte içerdiği bilgiler ve etkilerini anlatmak ya da anlamak için bir miktar akademik dil kullanımı da çok normal.

Zaharoff - Esrarengiz Avrupalı, Basil Zaharoff'un karmaşık ve etkileyici hayatını merak eden ve anlamak isteyenler için okuması keyifli ve üzerinde durduğumuz üzere bilgi dolu bir inceleme. Lewinsohn'un titiz araştırması ve akıcı anlatımı, okuyucuyu Zaharoff'un dünyasına çekerek, uluslararası silah ticaretinin karanlık yüzünü aydınlatıyor.

Kitabın yeni dönemde yapılmış bir baskısı yok bildiğim kadarıyla. Bendeki edisyon da 1991 yılında İletişim Yayınları tarafından basılmış olanı. Aramaya gidenler... sahaflara selam söyleyin!