Güzel Sanatların Bir Dalı Olarak Cinayet / Thomas De Quincey

Güzel Sanatların Bir Dalı Olarak Cinayet (On Murder, Considered as One of the Fine Arts), ironik ve hiciv dolu bir deneme. Fena halde keyifli bir metin. De Quincey, edebi kariyerinde daha çok Bir İngiliz Afyon Tiryakisinin İtirafları (Confessions of an English Opium-Eater) yapıtıyla bilinse de bu denemesi edebiyat ve ahlak felsefesi açısından önemli bir metin olarak öne çıkıyor. Kitap, cinayeti bir sanat formu olarak ele alarak toplumun ahlaki duyarlılığını sorguluyor ve kara mizahla harmanlanmış felsefi bir anlatım sunuyor. 

Güzel Sanatların Bir Dalı Olarak Cinayet

De Quincey, cinayeti bir sanat dalı gibi ele alarak ironik bir bakış açısı ile sunuyor. Cinayet eyleminin ahlaki boyutlarını göz ardı ederek, onu "estetik" bir perspektiften inceliyor. Yazar, "iyi işlenmiş" bir cinayetin "sanatsal" özellikler taşıyabileceğini öne sürerek, okuyucuyu bu sıra dışı yaklaşımı sorgulamaya teşvik ediyor. Doğal olarak metin boyunca, Viktorya dönemi toplumunun ahlaki değerlerini ve suç algısının ciddi bir eleştirisini okuyoruz. Cinayeti "güzel sanatların bir dalı" olarak sunuyor ve aslında dönemin toplumsal ve ahlaki ikiyüzlülüğünü gözler önüne sererken, toplumun bir yandan cinayeti kınarken diğer yandan gerçek suç olaylarına duyduğu yoğun ilgiyle çelişkili bir tutum sergilediğini vurguluyor.

Metin, ünlü seri katillerden ve suçlardan bahsederken, suçun nasıl bir kültürel fenomen haline geldiğini açıkça gösteriyor. Özellikle 18. yüzyıl İngiltere’sinde işlenmiş bazı cinayetler ve suçluların toplum tarafından nasıl algılandığı üzerine ironik yorumlar yapıyor. Ki biraz uğraşı ile günümüze bile rahatlıkla uygulayabiliyorsunuz.

Diğer yandan De Quincey, okuyucunun cinayet gibi korkunç bir konuyu estetik bir çerçevede ele alma fikrine nasıl tepki vereceğini sorguluyor. Suç ve ahlak arasındaki ilişkinin sanatsal bir perspektiften değerlendirilmesi de dönemin edebi ve felsefi anlayışına meydan okuyan bir yaklaşım.

Güzel Sanatların Bir Dalı Olarak Cinayet'in önemli bir yanı da 18. ve 19. yüzyıl İngiliz edebiyatında yaygın olan gotik ve romantik unsurların, kara mizahla nasıl birleştirilebileceğini göstermesinden kaynaklı. Yazarın ironik anlatımı, Samuel Taylor Coleridge ve Edgar Allan Poe gibi yazarların eserleriyle benzer bir atmosfer yaratırken eleştiri dozunu fazlasıyla artırıyor. Kitapta kullanılan dil ve üslup, edebi açıdan son derece zengin. De Quincey’nin anlatımı, dönemin romantik yazarlarının üslubuyla örtüşen, süslü ve detaylı bir yapıda.

Güzel Sanatların Bir Dalı Olarak Cinayet, yalnızca bir hiciv eseri olmanın ötesine geçerek, toplumun suç ve ahlak anlayışını sorgulayan derin bir metin bence. De Quincey, ironik anlatımıyla okuyucuyu suç ve estetik arasındaki ilişki üzerine düşünmeye davet ediyor. Cinayeti sanatla ilişkilendirmesi, aslında toplumsal ikiyüzlülüğe yapılmış bir eleştiri.

Bugün bile etkileyiciliğini koruyan bu yapıt, kara mizahın ve edebi ironinin en başarılı örneklerinden biri olarak değerlendirilmeli. Özellikle edebiyat, felsefe ve suç psikolojisiyle ilgilenen okurlar için oldukça ilgi çekici bir inceleme.