Danilo Kiš'in Ölüler Ansiklopedisi (Enciklopedija Mrtvih), 1983 yılında yayımlanan ve dokuz öyküden oluşan bir derleme. Yapıt, tarih ve kurguyu postmodern bir üslupla birleştirerek, yazarın 20. yüzyılın en önemli Yugoslav yazarlarından biri olarak kabul edilmesine katkı sağlamış. Yazarın önemli özelliklerinden biri de tarih, hafıza, kimlik ve totalitarizm gibi konular üzerine metinler oluşturmasıymış. Ölüler Ansiklopedisi'ni okurken de bu konuların bir yerine temas ettiğini açıkça görebiliyoruz.
Ölüler Ansiklopedisi
Ölüler Ansiklopedisi, ölüm, gerçeklik, arşivleme, din, mit, hikâye anlatıcılığı, edebiyat, dil, insan deneyimi ve tarihin kaydedilmesi gibi temaları işliyor il bakışta. Öyküler, insanlık durumunu ve tarihin kaydedilmesindeki öznelliği sorguluyor. Belgesel tarzı ve kurgu arasındaki dengeyi ustaca kuran, okura gerçeklik ve kurgu arasındaki sınırları sorgulamaya teşvik eden bir tarzı var Kiš'in. Bruno Schulz, Vladimir Nabokov, Jorge Luis Borges, Ivo Andrić ve Miroslav Krleža gibi yazarlardan etkilenmiş olduğunu gizlemeyen yazarın bu kitaptaki metinleri Borges'in izinden gidiyor. Lakin Borges'in çoğu insana tuhaf gelen mizahi yaklaşımından biraz uzak.
Genel olarak Ölüler Ansiklopedisi keyif veren bir eser. Başka bir açıdan baktığımızda ise fazlasıyla öngörülebilir bir yapısı var. Dikkatli okur, öykünün nereye doğru gittiğini çok fazla zorlanmadan anlayabiliyor. Bir noktada da "klişelerden geçilmiyor" fikrine kapılmadan edemiyor insan.
Postmodern edebiyatın önemli örneklerinden biri sayılabilir Ölüler Ansiklopedisi. Zira hakkında çok fazla bilgim olmasa da, belli ki Kiš klasik kalıpları reddeden bir tarzı benimsiyor kendine. Bir tür roman oluşturuyor ama kalıplarına bağlı kalmadan. Ara ara okurken Italo Calvino izlerine de rastlayabiliyorsunuz ve bu da fikri destekleyen bir sonuç oluyor.
Ölüler Ansiklopedisi, tarih ve kurguyu harmanlayarak yazan Danilo Kiš'in edebi yeteneğini ve derin düşünsel perspektifini yansıtıyor. Okuru insanlık deneyimi ve tarihin kaydedilmesi üzerine derinlemesine düşünmeye sevk ediyor.
Kitabın bendeki edisyonu Remzi Kitabevi tarafından 1991 yılında basılan ve o dönem değişik metinler arayan okurların önüne çöldeki vaha gibi serilen Çilekli Kitaplar serisinden çıkanı. Günümüzde farklı yayınevinden, aynı çeviri ile yeni baskısını bulmak mümkün.
YORUMLAR