Jeffrey Burton Russell'ın "İblis - Erken Dönem Hristiyan Geleneği / Satan: The Early Christian Tradition" isimli kitabı, Hristiyanlık tarihinin erken dönemlerinde Şeytan kavramının gelişimini detaylı bir şekilde inceliyor. Kitap, Hristiyanlığın ilk dört yüzyılını kapsayan bu dönemde şeytanın teolojik, kültürel ve ahlaki bir figür olarak nasıl ele alındığını analiz eder. Russell, bu dönemdeki kilise babalarının şeytan üzerine yazdıkları metinleri inceleyerek, Şeytan'ın Hristiyan inancındaki yerini ve bu fikirlerin Batı düşüncesine etkilerini ortaya koyuyor.
İblis - Erken Dönem Hristiyan Geleneği
Russell, Tertullian ve Origen gibi önemli teologların düşüncelerine dikkat çeker. Örneğin, Tertullian'ın paganizm ve sapkınlığı doğrudan Şeytan'ın etkisine bağlayan görüşü, bu dönemin dinî anlayışında güçlü bir iz bırakmıştır. Origen ise insan yaşamını iyi ve kötü melekler arasındaki bir mücadele olarak betimlemiş ve Şeytan'ı insan yaşamının temel bir çatışma unsuru olarak konumlandırmıştır. Kitap ayrıca, Augustinus'un insanlığı "Şeytan'ın meyve bahçesi" olarak tanımlayan karanlık görüşlerini de ele alır.
Kitap, şeytanın teolojik olarak nasıl bir problem teşkil ettiğini ve neden Tanrı’nın kötü ruhlara bu kadar güç verdiği gibi soruları da tartışıyor. Russell, bu fikirlerin sonraki yüzyıllarda Engizisyon gibi uygulamalara nasıl zemin hazırladığını da ayrıntıları ve referans noktaları ile açıklıyor. Bununla birlikte, eser aynı zamanda erken dönem ikonografi ve şeytan figürünün görsel temsilleri üzerine daha fazla bilgi sunmamış olması nedeniyle de bir hayli fazla şekilde eleştirilmiş. Bunu öğrendiğinizde kitapta anlatılan dönemde ortaya çıkan ikonografi ve görsel temsiller hakkında araştırma yaptığınızda eleştirinin de haksız bir eleştiri olmadığını anlıyorsunuz. Yazar neden daha az kullanmış bilemiyoruz ama bu konuda çok fazla örnek gerçekten de var.
Russell’ın çalışması, din tarihi ve şeytan kavramı üzerine araştırma yapanlar için önemli bir kaynak olarak kabul ediliyor. Akademik bir titizlikle yazılmış olsa da, bazı okuyucular için metinlerin "kuru" bir anlatıma sahip olduğu belirtiliyor. Bu yönüyle, daha geniş bir okuyucu kitlesi için değil, özellikle din bilimi ve tarih üzerine derinlemesine bilgi edinmek isteyenler için tasarlanmış olduğu ortada. İblis'in, daha önce ele aldığımız Şeytan - Antikiteden İlkel Hristiyanlığa Kötülük ile birlikte Kötülüğün Tarihi adlı seride yer alarak, serinin ikinci kitabı olduğunu da belirtelim.
YORUMLAR